Succesvolle participatie door Social Design: “Hoe maak je van een locatie een betekenisvolle plek?”
Om échte gezonde wijken te ontwikkelen moeten bewoners zich thuis voelen in hun nieuwe buurt. Maar hoe creëer je dat gevoel? Adviesbureau Urban Sync is expert op het gebied van Social Design en werkt samen met T&G aan een bijzondere terreinrenovatie in Den Haag. Daar laten zij zien dat participatie wél kan. Als je de bewoners en de plek maar als uitgangspunt neemt.
Op dit moment wordt er hard gewerkt om de buurt ‘De Gaarde’ (deels van woningcorporatie Haag Wonen) te vernieuwen. Niet alleen door de renovatie van de woningen, maar ook door het herinrichten van de omliggende binnentuin. T&G Terrein en Groenvoorziening en Urban Sync zijn onderdeel van het tuinteam dat het project ontwikkeld.
In deze blog vertelt Manon Tiessink van Urban Sync hoe zij Social Design toepast om bewoners te binden en te betrekken.
Manon Tiessink, Sr. Conceptontwikkelaar participatie & placemaking bij Urban Sync.
Social Design: ontwerpen met bewoners
Participatie hoeft helemaal niet moeilijk te zijn, als je maar werkt vanuit de plek en de mensen. Maar het kost natuurlijk wel lef, energie en vertrouwen om bewoners de ruimte te geven, bijvoorbeeld in de ontwikkeling van een nieuwe buurt. Manon Tiessink (Sr. Conceptontwikkelaar participatie & placemaking) gelooft dat social design het verschil kan maken in dat proces: “Wij werken met gemeenten en corporaties die inzien dat alleen een stapel stenen met wat beplanting niet genoeg is voor een gezonde leefomgeving. Je moet ook aandacht hebben voor de ‘zachte waarden’, zoals ontmoeting, plezier, zingeving, fysieke uitdaging of juist rust. Eigenlijk alles wat van een locatie een plek maakt, oftewel een fijne buurt.”
“Social Design gaat er voor mij over dat je niet ontwerpt vóór de bewoners, maar met de bewoners,” vervolgt Manon. “Wij bieden daarbij alles wat nodig is om de bewoners te betrekken bij dat proces. Het gaat er niet alleen om dat zij worden geïnformeerd en betrokken, maar dat zij een belangrijke stem krijgen en een plek aan tafel als het gaat om de gebiedsontwikkeling. Als voor ons het project is afgerond, hopen we een gemeenschap van bewoners achter te laten die samen met de corporatie blijvend samenwerken.”
“Meestal starten we met het organiseren van bewonersbijeenkomsten op een laagdrempelige manier bijvoorbeeld door het organiseren van buurtfeestjes. Maar we managen ook de afstemming met alle benodigde partijen. Daar vallen natuurlijk aannemers en kennispartners onder, maar bijvoorbeeld ook het lokale theater. Zij helpen dan met het opstellen van een programmering voor de buurttuin, zodat er regelmatig iets te beleven is. Ik vind het leuk om bewoners te laten zien wat er allemaal mogelijk is, om hen te inspireren. Uiteraard moet je wel in staat zijn om het dan ook uit te voeren, want je wil bewoners niet teleurstellen.”
Manon op de buurtdag van De Gaarde, in gesprek met de kinderen over hun binnentuin.
Wat maakt een goede binnentuin?
“Een goede binnentuin stimuleert ontmoeting, en wordt actief gebruikt door de buurt en bewoners. Het is een tuin waar mensen tot rust komen. Een plek die ruimte geeft aan het natuurlijke effect dat groen heeft op het welzijn van mensen. Het zijn de kleine dingen die het verschil maken. Een bankje bijvoorbeeld, of een speeltoestel,” aldus Manon. Een belangrijk begrip is volgens haar het idee van de ‘derde ruimte’; een openbare plek waar je gratis heen kunt om te ontspannen en ontmoeten. Niet je huis of je werk, of een andere ‘geconsumeerde’ plek. “Als zo’n derde plek ontbreekt in de buurt, is dat echt een gemis voor de bewoners. Zeker als je drie hoog in een appartement woont. Dan moet je simpelweg ergens heen kunnen waar je vrij bent om je eigen broodjes mee te nemen, waar je kunt kletsen met elkaar en je kinderen kunnen spelen.”
De noodzaak van een tuinteam
Een grote succesfactor voor De Gaarde is de wijze van samenwerken. Door partijen te verenigen in een multidisciplinair tuinteam wordt er gewerkt vanuit gedeelde waarden, en kan iedereen zijn expertise tijdig inbrengen. Ook Manon ziet hiervan de meerwaarde – zeker vanuit het oogpunt van Social Design: “Hoewel je de bewoners maximaal betrekt bij het traject, zijn er ook zaken waar zij niet over kunnen beslissen. Zaken als het riool, waterberging, en planning worden mede door externe factoren bepaald. Wij kijken als tuinteam naar de harde waarden op basis van een integrale visie. Als er bijvoorbeeld geen zon staat op een plek, dan is een moestuin niet slim. Of als er om de hoek al een speelplek is voor zes jaar en ouder, dan nemen we dat mee in de type speelplek voor de binnentuin zodat het aanvullend is op elkaar. Uiteraard wel met instemming van bewoners. En zij kiezen welke toestellen zij willen. De precieze invulling wordt uiteindelijk bepaald door de buurt.”
Collage’s van T&G planten samen met de kinderen de planten bij de Gaarde.
Fotografie: Jeffrey Grouwstra
Advies en uitvoering komen samen
Hoewel het tuinteam een experiment is om op een nieuwe manier met elkaar samen te werken, heeft het tot nu toe een positieve uitwerking, vindt ook Manon: “We worden gedreven door de waarden die je deelt over wat ’een plek en de mensen nodig hebben. En ook vanuit het idee dat je van elkaar kan leren. Dat is mooi om te zien! T&G deelt zijn expertise op het gebied van groen met ons, en wij brengen dat samen met de wensen van de bewoners. Ik kan me voorstellen dat het voor aannemers bedreigend kan zijn dat je bewoners een rol geeft in het onderhoud – wat eigenlijk jouw taak is. Maar hier wordt dat juist gezien als kans om jezelf te vernieuwen. T&G is hier voortdurend aanwezig en wordt langzaam een bekend aanspreekpunt voor bewoners. Ook voor jullie hoveniers is dat leuk; zij worden begroet met een lach en een bakje koffie. Misschien is één van die bewoners over een maand wel bij jullie in dienst! Dat wordt allemaal mogelijk als je er elkaar kent en je écht verbonden voelt met een plek en de mensen die er wonen.”
Deze blog is onderdeel van een verhalenreeks over ‘De Gaarde’, een project dat speciaal is gekozen als proef voor De Nieuwe Hovenier. Lees hier de andere artikelen in deze serie: ‘De Nieuwe Hovenier’ geeft richting aan nieuwe generatie groenvoorzieners & Waterschap en groenvoorziener slaan handen ineen voor klimaat adaptieve stad.
Naar overzicht
